Zbigniew Herbert . Kaligula
М. Гаспаров. Экспериментальные переводы. СПб.: Гиперион, 2003.
**********
Kaligula
Czytając stare kroniki, poematy i żywoty Pan Cogito doświadcza czasem
uczucia fizycznej obecności osób dawno zmarłych
Mówi Kaligula:
spośród wszystkich obywateli Rzymu
kochałem tylko jednego
Incitatusa - konia
kiedy wszedł do senatu
nieskazitelna toga jego sierści
lśniła niepokalanie wśród obszytych purpurą tchórzliwych morderców
Incitatus był pełen zalet
nie przemawiał nigdy
natura stoicka
myślę że nocą w stajni czytał filozofów
kochałem go tak bardzo że pewnego dnia postanowiłem go ukrzyżować
ale sprzeciwiała się temu jego szlachetna anatomia
obojętnie przyjął godność konsula
władzę sprawował najlepiej
to znaczy nie sprawował jej wcale
nie udało się nakłonić go do trwałych związków miłosnych
z drogi żoną moją Caesonią
więc nie powstała niestety linia cesarzy - centaurów
dlatego Rzym runął
postanowiłem mianować go bogiem
lecz dziewiątego dnia przed kalendami lutowymi
Cherea Korneliusz Sabinus i inni głupcy przeszkodzili tym zbożnym zamiarom
spokojnie przyjął wiadomość o mojej śmierci
wyrzucono go z pałacu i skazano na wygnanie
zniósł ten cios z godnością
umarł bezpotomnie
zaszlachtowany przez gruboskórnego rzeźnika z miejscowości Ancjum
o pośmiertnych losach jego mięsa
milczy Tacyt
**********
CALIGULA SAYS:
Among all the citizens of Rome
I loved only one
my horse - Incitatus
when he entered the Senate
his coat’s unblemished toga
shone immaculate among lily-livered purple-clad murderers
Incitiatus had many virtues
he never spoke in public
he had the nature of a Stoic
I think in his stable at night he must have read the philosophers
I loved him so much one day I decided to crucify him
but his noble anatomy would not allow it
he accepted his consul’s rank indifferently
he weilded power in the best possible way
that is he didn’t weild it at all
we failed to incline him to a steady relationship
with my dear wife Caesonia
and so sadly no line of centaur-emperors arose
that’s why Rome fell
I decided to have him pronounced a god
but on the ninth before the calends of February
Cherea Cornelius Sabinus and other fools stonewalled my pious plan
he received the news of my death calmly
he was thrown out of the palace and banished
he bore that blow with dignity
he died without progeny
slaughtered by a thick-skinned butcher from the municipality of Antium
about the posthumous fate of his flesh
Tacitus has nothing to say
***********
Cogito (лат. «мыслю», «думаю»; praesens indicativi activi от лат. инфинитива cogitare - «мыслить», «думать») - понятие, введённое в философию Р. Декартом, обозначающее всякий рефлексивный акт сознания субъекта, то есть акт сознания - представление, мысль, желание и т. п. - в наличии которого субъект отдаёт себе отчёт, «обнаружение сознанием себя самого в любом из своих опытов».