Работа для верных
У 10-ю гадавіну "апісаных падзей" зрабіў беларускі сама- пераклад зь невялікай (памерам) рэдакцыяй.
Работа для верных
Ён сабраўся ў адзіноце. Ды й што там было зьбірацца: узяць на верхнім паверсе ў кабінэце памочніка картку (таго ўжо не было, як практычна і ўсіх астатніх, але ён ведаў дзе ляжыць), там жа ў вялікім куфэрку гэтак рэдка патрэбны пашпарт, ну й галоўнае - накінуць на сябе што-небудзь прасьцейшае, цямнейшае і з кішэнямі. Не хацелася кідацца ў вочы. Раптам хто-небудзь узгадае… Больш рэчаў і не было. Нешматлікія асабістыя ды бытавыя заставаліся ў загараднай… загарадным доме, але хай там і ляжаць, ён хацеў хутчэй на радзіму. Рэчы не прападуць, ды й навошта яны яму. Да бытавых ніколі не прызвычайваўся, калі спатрэбіцца які чайнік - набудзе. Колькі там, на картцы, ён ня ведаў, але дакладна хопіць на розную драбязу, і даехаць да радзімы. А асабістыя… сувэніры й танны антыквар, як сказаў бы першы стрэчны ў горадзе, не прападуць. Там нават усё надзейна аўтаматычна ахоўвалася, і, дзякуй Богу, хоць рабаваньні цяпер рэдкія (прамігнула падабенства ўсмешкі, вартае жалю).
Ён прайшоў праз пустую залю прыёмаў, даўно пустую, некалькі год тут праходзілі толькі міма, спусьціўся на тры паверхі па бакавых лесьвіцах - не хацеў па галоўнай, «Каралеўскай». Ён заўсёды няёмка сябе адчуваў, калі спускаўся па ёй. Добра было зьнізу глядзець на іншых - а самому… Дарэчы, а скуль тут каралі? Лесьвіца, вядома ж, была прыўкраснай мастацкі і архітэктурна, але несьці гэтую дадатковую пампезнасьць на сабе… Лепш глядзець. А больш няма на каго… І праз адзін з бакавых службовых праходаў ён зайшоў у галоўную залю. «О Божа, якая гэта табе “заля”?!» - вырвалася ўслых. Справа за дальнімі калёнамі зашапацелі дзьве падобныя шэрыя жанчыны незразумелага ўзросту. Зьдзіўлена ўтаропіліся на яго, перахрысьціліся чамусьці, зашапталіся, ветліва але старанна адварочваючыся. Гэткія заўсёды былі тут. Яны й засталіся, - сумная ўсьмешка. - Толькі яны… Ды й далей, за цётухнамі, у тым вялізным чароўным прасторы, куды не было, да шчымленьня сэрца, сілаў углядацца, здаецца, усё ж нешта па-ранейшаму гарэла… А сам ён, хутчэй целам, чым розумам, захацеў выйсьці калі ня велічна, дык хаця б спаважна. Але так атрымлівалася раней, нягледзячы на ўсе цяжкія накідкі - а цяпер ён хутка сьцяміў, што не атрымаецца, адсутнасьць ношы гарбаціла й зьбівала крок. Ён мог глядзець толькі ў падлогу, не заўважаючы ўзору пліт, а толькі наскі цёмных туфляў, што пужліва вынырвалі й занырвалі. Ля выхаду ён азірнуўся, упэўніўся, нібы злодзей, што дзьве шаптухі ня сочаць за ім, прыпаў на адно калена, руку да грудзей… Ды ладна… ня даў зьявіцца сьлязе, хутка ўстаў і выйшаў.Толькі потым ужо выдыхнуў. Сьпякотны вецер спрабаваў вярнуць выдах назад.
Франтаў на плошчы вядома ж не было. Яны даўно зьехалі на радзіму. Але хіба можна іх судзіць - ён і сам ішоў на радзіму. Усе хацелі на радзіму. Схавацца. Апроч эмігрантаў, тых чамусьці менш не рабілася. Пэўна, на радзіме таксама ня лепш… Дык што, каго судзіць? “Не судзіце, …” Толькі на гэта й застаецца спадзявацца, сумна ўсьміхнуўся ён. Уцякач. Дэзэртыр. Ды каму ён цяпер патрэбны. Ніхто й не заўважыць.
Ён ішоў па пустым пляцы, мімаходзь азіраючы галерэі зьлева і справа, гэткія шэрыя бяз тых франтаў. Наважыліся ж продкі на арыгінальнасьць! Незразумела, як наважыліся, здавалася б, зусім не адпавядае адзеньне прызначэньню, нават з папраўкай на ўсеагульную тады моду на яркую пышнасьць. Але добра атрымалася. Запамінальна. Файны піяр-ход, як цяпер кажуць, франты былі папулярныя. І ўсё гэта было папулярна нават у выпадковых пустацікаўцаў, дзякуючы ў тым ліку і пярэстым франтам. Каму цяпер патрэбная папулярнасьць, хаця б гэткая?
І раптам - падалося? Жоўта-сінія пробліскі між каменьня - няўжо?! Так, ёсьць адзін! І зьлева другі! Нясьмела, ў глыбіні, але на пасту. Іх жа афіцыйна адпусьцілі! А двое ўсё ж засталіся. Ці - больш? Ці… усе?
Усё роўна. Трэба ісьці. Ён азірнуўся яшчэ далей налева. З-за нагрувашчваньня дахаў выплывала белая аблачынка… Напэўна, як тады… Тады ён гэтага ня бачыў нават на наступны дзень у навінах. Тады ён здаваўся ўсім патрэбным.
Раптам узгадаў, што хацеў абыйсьці ў апошні раз абэліск у цэнтры зьлева, па сонцу. Аказваецца, у задуменьні так і абыйшоў. Падумаў пра таго хто стаіць наверсе і глядзіць на яго, праважае… Сьцепануўся. Ды не - той глядзіць удалеч.
Прэч з гэтага цырку. Мы зноў - глядыятары. І мы зноў прайгралі.
Вялікі горад дробязна мітусіўся, сьмеціў, крычаў. Рака была ўсё той жа рудой і мабыць ня менш сьмярдзючай, але зараз ён амаль не адчуваў пахі. Затое вочы балелі. Дзень, як звычайна яркі, а вуліцы блішчаць вагнямі рэклямы, ад сабачых майткоў да лёгкіх наркотыкаў. І нават ці то рэстарану ці то нейкага клюбу «Sinta Maria». Дакаціліся, і ня ўчора. Дзякуй Богу, хоць не бардэль. Хаця…
Прэч. Не патрэбны нікому і не патрэбна нікому. На радзіме прымуць, там усё ж свае, хаця большасьці таксама ўжо нічога гэтага не патрэбна. Ляцець вядома ж не зьбіраўся, у аэрапорце прыйдзецца паказваць пашпарт - не, ня трэба. Ды й зьлятаць з гэтага гораду ў неба было б зусім залішнім і няправільным сымбалем. А пражыўшы ўсё жыцьцё ў сымбалізме, цяжка яго не заўважаць. Таму лепш цягніком. На вакзал - тут недалёка.
Дзесьці грымнула. Хмараў ня бачна - мо за горадам? Але праз хвіліну замест дажджу зь неба абрынуўся роў сірэн.Міма праляцелі пажарная і хуткая, і ўжо з усіх бакоў несьліся з тым жа ровам тыя ж машыны, і паліцыя, а вунь і вайсковыя грузавікі. І ўсе - да Тэрміні. Вакзал у дыме. Роў, вой і крыкі. Жаўнеры бягуць у ачапленьне. Людзі ў страху ціснуцца вакол прывакзальнае плошчы, натоўп вялікі, хаця выхад з мэтро ўжо закрыты. Выкрыкі: «За што?!» «Колькі можна?!!», ды, не да месцу й не да часу, «Хто?». І зразумелае будзённае: «Як цяпер зьехаць?». Зьехаць-жа ўсё-ткі трэба.
Сумятлівыя хваляваньні натоўпу вынесьлі яго на плошчу Незалежнасьці і зацягнулі бязвольнага ў аўтобус. Зрэшты, супраціўляцца й не было сэнсу, аўтобус ішоў на Тыбурціну, яшчэ адзін вакзал трохі далей. Вісець адной нагой на прыступцы, прыціснутым з усіх бакоў, было б няпроста й маладому. Але ж ён хацеў быць бліжэй да народу… Яго ж для гэтага й выбіралі. Спадзяваліся, што зможа ўратаваць ад правалу ў поўную абыякавасьць, нявер’е й злобу - і народ, і сябе. Ня змог. Нават сябе. А аўтобус гудзеў падрабязнасьцямі - хто які дым бачыў, які выбух чуў, колькі было жаўнераў і колькі паліцыі, і зноў гэтае дурное «Хто?». Маджахеды, спецслужбісты, эмігранты, неафашысты, антыглябалісты… Ды якая розьніца, калі падрываць мог ужо хто заўгодна, калі ўсе маньякі! І толькі чыясь потная лысіна безудзельна слухала размовы, прытуліўшыся да салённай перагародкі. Яму яна нагадала сучасную скульптуру ў закінутым старым садзе Сасновай шышкі. Люстраны са шнарамі шарык унутры вялікага ірванага шару. Зямля ў Сусьвеце. Ён заўсёды прымхліва асьцерагаўся, што вялікае мастацтва можа тварыць рэальнасьць.
Сьценка дзьвярэй разарвалася і яго выплюнула недзе на Ўнівэрсітэцкай. Не, далей пешшу. Сам. Адзін. Прэч. А што ён зробіць? За сьпінай зноў разруха й ахвяры. Зноў. І зноў - а што ён зробіць?! Ды каму ён патрэбны! Нічога не засталося - ані ўлады, ані сілы, ані духу. Ня хочуць. Ня можам. Ня буду.
Вось і Тыбурціна. Таксама ачэпленая, на ўсялякі выпадак. Часова. Усё перакрыта, усё адменена, ніхто нікуды ня едзе. «Quo andare?»
Не, ня гром і ня зь неба. Няма слупа сьвятла, няма міражоў і нават ветру. Проста таксіст - ці то з Паўночнай Афрыкі ці то з Паўднёвых Балкан ці яшчэ якога Блізкага Ўсходу. Проста «Куды ехаць?». Але гэтае лацінскае «quo» замест італьянскага «dove» ударыла мацней за выбух. Гэтая кніга ня надта віталася, але большасьць зь іх чыталі. І ён чытаў.
- Quo andare, signore?
Ён узгадаў. Куды ж я? На радзіму? Дадому? Даруй мне, Божа, я слабы. Я быў слабы! Пане, які мусіць быць, я ж ведаю, я Цябе адчуваў - ты ж ёсьць, ты мусіш быць, вярніся да нас, не пакідай нас, не адварочвайся, як мы ад цябе! Я буду з табой. Таксіст бачыў нерашучасьць кліента, ужо адчыніў дзьверцу і быў сама ласкавасьць.
- Per favore, signore, quo andare?
- A casa!
Хай я апошні Рымскі Папа - але я буду ім да канца.
- Дадому, у Ватыкан! Не! Спачатку - на Тэрміні!
І ня дай ім Божа і сьвяты Бэрнардын потым абазваць гэта піярам. Трэба толькі пазваніць на пост гвардзейцам. Ёсьць работа.
Работа для верных
Ён сабраўся ў адзіноце. Ды й што там было зьбірацца: узяць на верхнім паверсе ў кабінэце памочніка картку (таго ўжо не было, як практычна і ўсіх астатніх, але ён ведаў дзе ляжыць), там жа ў вялікім куфэрку гэтак рэдка патрэбны пашпарт, ну й галоўнае - накінуць на сябе што-небудзь прасьцейшае, цямнейшае і з кішэнямі. Не хацелася кідацца ў вочы. Раптам хто-небудзь узгадае… Больш рэчаў і не было. Нешматлікія асабістыя ды бытавыя заставаліся ў загараднай… загарадным доме, але хай там і ляжаць, ён хацеў хутчэй на радзіму. Рэчы не прападуць, ды й навошта яны яму. Да бытавых ніколі не прызвычайваўся, калі спатрэбіцца які чайнік - набудзе. Колькі там, на картцы, ён ня ведаў, але дакладна хопіць на розную драбязу, і даехаць да радзімы. А асабістыя… сувэніры й танны антыквар, як сказаў бы першы стрэчны ў горадзе, не прападуць. Там нават усё надзейна аўтаматычна ахоўвалася, і, дзякуй Богу, хоць рабаваньні цяпер рэдкія (прамігнула падабенства ўсмешкі, вартае жалю).
Ён прайшоў праз пустую залю прыёмаў, даўно пустую, некалькі год тут праходзілі толькі міма, спусьціўся на тры паверхі па бакавых лесьвіцах - не хацеў па галоўнай, «Каралеўскай». Ён заўсёды няёмка сябе адчуваў, калі спускаўся па ёй. Добра было зьнізу глядзець на іншых - а самому… Дарэчы, а скуль тут каралі? Лесьвіца, вядома ж, была прыўкраснай мастацкі і архітэктурна, але несьці гэтую дадатковую пампезнасьць на сабе… Лепш глядзець. А больш няма на каго… І праз адзін з бакавых службовых праходаў ён зайшоў у галоўную залю. «О Божа, якая гэта табе “заля”?!» - вырвалася ўслых. Справа за дальнімі калёнамі зашапацелі дзьве падобныя шэрыя жанчыны незразумелага ўзросту. Зьдзіўлена ўтаропіліся на яго, перахрысьціліся чамусьці, зашапталіся, ветліва але старанна адварочваючыся. Гэткія заўсёды былі тут. Яны й засталіся, - сумная ўсьмешка. - Толькі яны… Ды й далей, за цётухнамі, у тым вялізным чароўным прасторы, куды не было, да шчымленьня сэрца, сілаў углядацца, здаецца, усё ж нешта па-ранейшаму гарэла… А сам ён, хутчэй целам, чым розумам, захацеў выйсьці калі ня велічна, дык хаця б спаважна. Але так атрымлівалася раней, нягледзячы на ўсе цяжкія накідкі - а цяпер ён хутка сьцяміў, што не атрымаецца, адсутнасьць ношы гарбаціла й зьбівала крок. Ён мог глядзець толькі ў падлогу, не заўважаючы ўзору пліт, а толькі наскі цёмных туфляў, што пужліва вынырвалі й занырвалі. Ля выхаду ён азірнуўся, упэўніўся, нібы злодзей, што дзьве шаптухі ня сочаць за ім, прыпаў на адно калена, руку да грудзей… Ды ладна… ня даў зьявіцца сьлязе, хутка ўстаў і выйшаў.Толькі потым ужо выдыхнуў. Сьпякотны вецер спрабаваў вярнуць выдах назад.
Франтаў на плошчы вядома ж не было. Яны даўно зьехалі на радзіму. Але хіба можна іх судзіць - ён і сам ішоў на радзіму. Усе хацелі на радзіму. Схавацца. Апроч эмігрантаў, тых чамусьці менш не рабілася. Пэўна, на радзіме таксама ня лепш… Дык што, каго судзіць? “Не судзіце, …” Толькі на гэта й застаецца спадзявацца, сумна ўсьміхнуўся ён. Уцякач. Дэзэртыр. Ды каму ён цяпер патрэбны. Ніхто й не заўважыць.
Ён ішоў па пустым пляцы, мімаходзь азіраючы галерэі зьлева і справа, гэткія шэрыя бяз тых франтаў. Наважыліся ж продкі на арыгінальнасьць! Незразумела, як наважыліся, здавалася б, зусім не адпавядае адзеньне прызначэньню, нават з папраўкай на ўсеагульную тады моду на яркую пышнасьць. Але добра атрымалася. Запамінальна. Файны піяр-ход, як цяпер кажуць, франты былі папулярныя. І ўсё гэта было папулярна нават у выпадковых пустацікаўцаў, дзякуючы ў тым ліку і пярэстым франтам. Каму цяпер патрэбная папулярнасьць, хаця б гэткая?
І раптам - падалося? Жоўта-сінія пробліскі між каменьня - няўжо?! Так, ёсьць адзін! І зьлева другі! Нясьмела, ў глыбіні, але на пасту. Іх жа афіцыйна адпусьцілі! А двое ўсё ж засталіся. Ці - больш? Ці… усе?
Усё роўна. Трэба ісьці. Ён азірнуўся яшчэ далей налева. З-за нагрувашчваньня дахаў выплывала белая аблачынка… Напэўна, як тады… Тады ён гэтага ня бачыў нават на наступны дзень у навінах. Тады ён здаваўся ўсім патрэбным.
Раптам узгадаў, што хацеў абыйсьці ў апошні раз абэліск у цэнтры зьлева, па сонцу. Аказваецца, у задуменьні так і абыйшоў. Падумаў пра таго хто стаіць наверсе і глядзіць на яго, праважае… Сьцепануўся. Ды не - той глядзіць удалеч.
Прэч з гэтага цырку. Мы зноў - глядыятары. І мы зноў прайгралі.
Вялікі горад дробязна мітусіўся, сьмеціў, крычаў. Рака была ўсё той жа рудой і мабыць ня менш сьмярдзючай, але зараз ён амаль не адчуваў пахі. Затое вочы балелі. Дзень, як звычайна яркі, а вуліцы блішчаць вагнямі рэклямы, ад сабачых майткоў да лёгкіх наркотыкаў. І нават ці то рэстарану ці то нейкага клюбу «Sinta Maria». Дакаціліся, і ня ўчора. Дзякуй Богу, хоць не бардэль. Хаця…
Прэч. Не патрэбны нікому і не патрэбна нікому. На радзіме прымуць, там усё ж свае, хаця большасьці таксама ўжо нічога гэтага не патрэбна. Ляцець вядома ж не зьбіраўся, у аэрапорце прыйдзецца паказваць пашпарт - не, ня трэба. Ды й зьлятаць з гэтага гораду ў неба было б зусім залішнім і няправільным сымбалем. А пражыўшы ўсё жыцьцё ў сымбалізме, цяжка яго не заўважаць. Таму лепш цягніком. На вакзал - тут недалёка.
Дзесьці грымнула. Хмараў ня бачна - мо за горадам? Але праз хвіліну замест дажджу зь неба абрынуўся роў сірэн.Міма праляцелі пажарная і хуткая, і ўжо з усіх бакоў несьліся з тым жа ровам тыя ж машыны, і паліцыя, а вунь і вайсковыя грузавікі. І ўсе - да Тэрміні. Вакзал у дыме. Роў, вой і крыкі. Жаўнеры бягуць у ачапленьне. Людзі ў страху ціснуцца вакол прывакзальнае плошчы, натоўп вялікі, хаця выхад з мэтро ўжо закрыты. Выкрыкі: «За што?!» «Колькі можна?!!», ды, не да месцу й не да часу, «Хто?». І зразумелае будзённае: «Як цяпер зьехаць?». Зьехаць-жа ўсё-ткі трэба.
Сумятлівыя хваляваньні натоўпу вынесьлі яго на плошчу Незалежнасьці і зацягнулі бязвольнага ў аўтобус. Зрэшты, супраціўляцца й не было сэнсу, аўтобус ішоў на Тыбурціну, яшчэ адзін вакзал трохі далей. Вісець адной нагой на прыступцы, прыціснутым з усіх бакоў, было б няпроста й маладому. Але ж ён хацеў быць бліжэй да народу… Яго ж для гэтага й выбіралі. Спадзяваліся, што зможа ўратаваць ад правалу ў поўную абыякавасьць, нявер’е й злобу - і народ, і сябе. Ня змог. Нават сябе. А аўтобус гудзеў падрабязнасьцямі - хто які дым бачыў, які выбух чуў, колькі было жаўнераў і колькі паліцыі, і зноў гэтае дурное «Хто?». Маджахеды, спецслужбісты, эмігранты, неафашысты, антыглябалісты… Ды якая розьніца, калі падрываць мог ужо хто заўгодна, калі ўсе маньякі! І толькі чыясь потная лысіна безудзельна слухала размовы, прытуліўшыся да салённай перагародкі. Яму яна нагадала сучасную скульптуру ў закінутым старым садзе Сасновай шышкі. Люстраны са шнарамі шарык унутры вялікага ірванага шару. Зямля ў Сусьвеце. Ён заўсёды прымхліва асьцерагаўся, што вялікае мастацтва можа тварыць рэальнасьць.
Сьценка дзьвярэй разарвалася і яго выплюнула недзе на Ўнівэрсітэцкай. Не, далей пешшу. Сам. Адзін. Прэч. А што ён зробіць? За сьпінай зноў разруха й ахвяры. Зноў. І зноў - а што ён зробіць?! Ды каму ён патрэбны! Нічога не засталося - ані ўлады, ані сілы, ані духу. Ня хочуць. Ня можам. Ня буду.
Вось і Тыбурціна. Таксама ачэпленая, на ўсялякі выпадак. Часова. Усё перакрыта, усё адменена, ніхто нікуды ня едзе. «Quo andare?»
Не, ня гром і ня зь неба. Няма слупа сьвятла, няма міражоў і нават ветру. Проста таксіст - ці то з Паўночнай Афрыкі ці то з Паўднёвых Балкан ці яшчэ якога Блізкага Ўсходу. Проста «Куды ехаць?». Але гэтае лацінскае «quo» замест італьянскага «dove» ударыла мацней за выбух. Гэтая кніга ня надта віталася, але большасьць зь іх чыталі. І ён чытаў.
- Quo andare, signore?
Ён узгадаў. Куды ж я? На радзіму? Дадому? Даруй мне, Божа, я слабы. Я быў слабы! Пане, які мусіць быць, я ж ведаю, я Цябе адчуваў - ты ж ёсьць, ты мусіш быць, вярніся да нас, не пакідай нас, не адварочвайся, як мы ад цябе! Я буду з табой. Таксіст бачыў нерашучасьць кліента, ужо адчыніў дзьверцу і быў сама ласкавасьць.
- Per favore, signore, quo andare?
- A casa!
Хай я апошні Рымскі Папа - але я буду ім да канца.
- Дадому, у Ватыкан! Не! Спачатку - на Тэрміні!
І ня дай ім Божа і сьвяты Бэрнардын потым абазваць гэта піярам. Трэба толькі пазваніць на пост гвардзейцам. Ёсьць работа.