"Тулгамак"-2

Sep 25, 2017 23:30



Andrew C. S. Peacock. Nomadic Society and the Seljūq Campaigns in Caucasia // Iran & the Caucasus. Vol. 9, No. 2 (2005), pp. 205-230

The conquest of much of the Middle East by the Seljiiq Turks from Central Asia in the eleventh century had a profound impact on the culture and demography of the region, while the invaders` brutality horrified contemporary witnesses, both Muslim and Christian. A hadith current in the period states, "God said, I have an army that I have named the Turks and I have settled them in the East. When I am angry with a people, I send against them the Turks".

Подобные "Избави Боже нас от ярости норманнов" - вещь довольно распространенная. Поэтому относиться к ним стоит аккуратно. Каждая последующая напасть кажется "самой страшной", а список все длится и длится. Норманны, венгры, сарацины, монголы, турки... "A horrible hakkapelitorum agmine libere nos Domine!"

Gesta Francorum.

1. "После этого турки уже отовсюду окружили нас, потрясая оружием и меча, и поражая острием, и также удивительно далеко и часто стреляя из луков".

Postquam uero hoc totum factum est, Turci undique iam erant circumcingentes nos, dimicando et iaculando, ac spiculando, et mirabiliter longe lateque sagittando.

2. "Но если бы в сражении Бог не был с нами и не послал бы нам тогда другое войско, никто из наших не вернулся бы, ведь эта битва длилась с 3 часов до 9".

Et nisi Dominus fuisset nobiscum in bello, et aliam cito nobis misisset aciem, nullus nostrorum euasisset, quia ab hora tertia usque in horam nonam perdurauit haec pugna.

3. "Тогда Боэмунд приказал, чтобы каждый из предводителей сам выстроил свой отряд в должном порядке. Так и было сделано. Выстроились шесть отрядов. Пять из них, соединившись, ударили на врагов. Боэмунд со своим отрядом шел позади. Линии сошлись и нашим сопутствовал успех, и один разил другого. Крик сотрясал небеса. Все сражались вместе. Тучи метательных снарядов помрачили воздух".

Tunc Boamundus iussit, ut unusquisque principum per se dirigeret aciem suam ordinatim. Feceruntque ita; et ordinatae sunt sex acies. Quinque uero ex eis ierunt adunatim inuadere illos. Boamundus itaque paulatim gradiebatur retro cum sua acie. Iunctis igitur prospere nostris, unus comminus percutiebat alium. Clamor uero resonabat ad celum. Omnes preliabantur insimul. Imbres telorum obnubilabant aerem.

4. "На следующий день турки, видя, что наших предводителей нет с нами и что еще минувшим днем они ушли в гавань, подготовились и выступили навстречу тем, кто направлялся из гавани. Видя, что граф и Боэмунд уходят и уводят с собой тот народ, турки начали гудеть, свистеть, а также кричать неистовым криком. Они стали повсюду окружать нас, меча, стреляя из лука, раня и жестоко калеча наших. Они с такой яростью устремились на наших, что те обратились в бегство за ближайшую гору и повсюду, где открывался путь для отхода. Кто смог спастись бегом, вырвался живым, а кто не мог бежать, принял смерть. В тот день более тысячи из наших милитес и пеших претерпели мученичество. Мы верим, что они взошли на небеса, приняв белую стoлу мученичества".

Crastina autem die uidentes Turci quod majores nostri deessent et quod preterita die iuissent ad portum, preparauerunt se, et ierunt obuiam illis uenientibus e portu. Tunc uidentes comitem et Boamundum uenientes et conducentes illam gentem, mox coeperunt stridere et garrire ac clamare uehementissimo clamore, circumcingendo undique nostros, iaculando, sagittando, uulnerando, et crudeliter detruncando. Nam tam acriter inuaserunt nostros ut illi inirent fugam per proximam montaneam, et ubi uia eundi patebat. Qui potuit celeri se gressu expedire euasit uiuus, qui uero fugere nequiuit mortem suscepit. Fueruntque in illa die martyrizati ex nostris militibus seu peditibus plus quam mille, qui ut credimus in caelum ascenderunt, et candidati stolam martyrii receperunt.

5. "Ропот и крики их и наши доносились до небес. Дождь метательных снарядов и стрел затмевал небо и солнце".

Rumor quoque et clamor nostrorum et illorum resonabat ad caelum. Pluuiae telorum et sagittarum tegebant polum, et claritatem diei.

6. "Нас разделила лишь ночь. И ночь развела обе стороны, сражающиеся, мечущие, колющие, стреляющие из лука".

Omnes itaque nos uel illos solummodo separauit nox, noxque diuisit utrosque in preliando, iaculando, spiculando, sagittando.

7. "Кербога вернулся к своему войску. Затем турки, надсмехаясь над франками, принесли на обозрение Кербоги какой-то ничтожнейший меч, покрытый ржавчиной, прескверный деревянный лук и совершенно негодное копье, отнятое незадолго до этого у бедных паломников. Турки говорили: «Вот то оружие, с которым франки вышли с нами на бой».

Reuersus est itaque Curbaram ad suum exercitum; et protinus Turci deludentes Francorum collegium, detulerunt ante conspectum Curbaram quemdam uilissimum ensem rubigine tectum, et deterrimum arcum ligneum, et lanceam nimis inutilem, quae abstulerant nuper pauperibus peregrinis; dixeruntque: "Ecce arma, quae attulerunt Franci obuiam nobis ad pugnam.

8. "Кербога сразу же начал понемногу отступать к горе, а наши же понемногу теснили их. Наконец, турки разделились: часть ушла к морю, а остальные держали позицию, думая взять наших в кольцо. Наши, видя это, поступили так же. При этом был создан седьмой отряд из войск герцога Готфрида и графа Норманнского. Во главе его встал Райнольд. Они устремились навстречу туркам, которые шли с моря. Турки сразились с ними, стреляя из лука, и убили многих из наших. Другие силы турок стали строем от реки до горы, что лежала в двух милях отсюда. Турки начали наступать с обеих сторон и отовсюду окружать наших, меча, стреляя из лука и нанося раны.

И вот на горах появились бесчисленные войска с белыми лошадьми и белыми знаменами. Наши, увидев это войско, не знали точно, что это и кто это. Но затем они узнали, что это подмога, посланная Христом, и предводительствовали ей святые Георгий, Меркурий и Деметрий. Эти слова правдивы, ибо многие из наших видели это.

Турки, которые стояли со стороны моря, увидев, что те не могут более держаться, подожгли траву, дабы, увидев это, те, кто был в шатрах, обратились в бегство. Те, видя этот знак, взяли всю достойную добычу и бежали. Наши же постепенно продвигались к их главной силе, а именно к их лагерю. Герцог Готфрид, граф Фландрский и Гуго Великий скакали рядом с водой там, где было их основное войско. Эти трое первыми напали на них, защищенные крестным знамением. Другие отряды, видя это, тоже устремились на них. Персы и турки громко закричали. Мы, призывая Бога, живого и истинного, скакали на них. Во имя Иисуса Христа и Святого Гроба мы начали битву и с Божьей помощью разгромили их".

Continuo Curbaram coepit paulatim redire retro, contra montaneam; nostrique paulatim persequebantur illos. Denique diuisi sunt Turci; una pars iuit contra mare, et alii steterunt illic, putantes nostros includere inter se. Videntes hoc nostri, fecerunt similiter. Illic fuit ordinata acies septena, ex acie ducis Godefridi et comitis Nortmanniae, et caput illius fuit comes Rainaldus. Hanc miserunt obuiam Turcis, qui ueniebant a mari. Turci autem preliati sunt cum illis, et sagittando multos occiderunt ex nostris. Aliae autem turmae ordinatae sunt a flumine usque ad montaneam, quod distat per duo miliaria. Coeperunt uero turmae ex utraque parte exire, nostrosque undique circumcingere, iaculando, sagittando, uulnerando.

Exibant quoque de montaneis innumerabiles exercitus, habentes equos albos, quorum uexilla omnia erant alba. Videntes itaque nostri hunc exercitum, ignorabant penitus quid hoc esset et qui essent; donec cognouerunt esse adiutorium Christi, cuius ductores fuerunt sancti, Georgius, Mercurius et Demetrius. Hec uerba credenda sunt, quia plures ex nostris uiderunt.

Turci autem qui stabant in parte maris uidentes quod non possent sufferre amplius, miserunt ignem in herbam, ut uidentes illi qui erant in tentoriis fugerent. At illi cognoscentes illud signum, arripuerunt omnia honorabilia spolia, et fugerunt. Nostri uero paulatim militabant ubi maxima uirtus eorum erat, scilicet ad tentoria illorum. Dux Godefridus, et Flandrensis comes, et Hugo Magnus, equitabant iuxta aquam, ubi uirtus illorum erat. Isti primitus signo crucis muniti, unanimiter inuaserunt illos. Videntes hoc aliae acies, simili modo inuaserunt illos. Exclamauerunt autem Persae et Turci. Nos itaque, inuocantes Deum uiuum et uerum, equitauimus contra illos; et in nomine Iesu Christi et Sancti Sepulchri incepimus bellum, et Deo iuuante deuicimus eos.

9. "На рассвете сотня милитес из войска графа Раймунда, включая Раймунда Пилета, Ачарда Монмерльского и Гийома из Сабрана, выступили и с верностью отправились к порту. 30 наших милитес отделились от остальных и встретили 700 арабов, турок и сарацин из войска эмира. Воины Христовы храбро атаковали их, но их число в сравнении с нашим было столь велико, что они стали окружать наших. Они убили Ачарда Монмерльского и нескольких бедных пеших людей. И когда наши были уже окружены и все думали, что пришла смерть, к основной части отряда прибыл какой-то вестник и сказал Раймунду Пилету: «Что стоишь здесь с этими воинами? Взгляни! Всех наших теснят арабы, турки и сарацины. И, быть может, сейчас наших нет в живых. Помогите им, помогите!».

Summo autem diluculo, exierunt centum milites de exercitu Raimundi, comitis Sancti Egidii, Raimundus Piletus et Achardus de Mommellou, et Willelmus de Sabra, et ibant cum fiducia ad portum. Diuiserunt denique se triginta milites ex nostris ab aliis, et inuenerunt septingentos Arabes et Turcos ac Saracenos de exercitu ammirauisi. Quos inuaserunt fortiter Christi milites, sed tam magna fuit uirtus illorum super nostros, ut undique circumcingerent illos. Et occiderunt Achardum de Mommellou, et pauperes homines pedites. Cum autem tenerent nostros iam inclusos, qui omnes putabant mori, uenit aliis quidam nuntius, dicens Raimundo Pileto: ,Quid hic astas cum his militibus? Ecce omnes nostri in nimia districtione Arabum et Turcorum ac Saracenorum sunt; et forsitan in hac hora omnes mortui sunt. Succurrite ergo illis, succurrite!

10. "Сарацины у всех источников и водоемов устраивали засады против наших, всюду убивая и рубя на куски. Вдобавок они прятали скот к себе в пещеры и гроты".

Saraceni namque in cunctis fontibus et aquis latentes, insidiabantur nostris, eosque ubique occidebant et dilaniabant, animalia quoque secum in suas cauernas et speluncas deducebant.

11. "На рассвете в пятницу они вступили в прекрасную долину близ берега моря и там выстроились в боевые порядки. Герцог выстроил свой отряд, граф Норманнский - свой, граф Сен-Жилльский - свой, граф Фландрский - свой, граф Евстафий - свой, Танкред и Гастон - свой. Они построили также пехотинцев и лучников, чтобы те шли впереди милитес. Выстроив всех таким образом, они начали сражаться во имя господа Иисуса Христа".

Summo uero diluculo in sexta feria intrauerunt in uallem nimis puichram secus litus maris, in qua suas ordinauerunt acies. Dux instruxit suam aciem, et comes Nortmanniae suam, comes Sancti Egidii suam, comes Flandrensis suam, comes Eustachius suam, Tancredus et Gaston suam. Ordinauerunt quoque pedites et sagittarios qui precederent milites; et sic ordinauerunt omnia, statimque coeperunt militare in nomine domini Iesu Christi.

12. "В великом страхе они взбирались на деревья, где надеялись скрыться. Но наши, стреляя из лука, убивая копьями и мечами, сбрасывали их на землю. Другие же падали ниц на землю, не осмеливаясь подняться против нас. Наши рубили их, как рубят скот на бойне".

Pro nimio timore ascendebant in arbores, in quibus putabant se abscondere; at nostri sagittando et cum lanceis et ensibus occidendo eos ad terram precipitabant. Alii autem iactabant se in terram, non audentes erigere se contra nos. Nostri igitur illos detruncabant, sicut aliquis detruncat animalia ad macellum.

Ничего не напоминает? Складывается впечатление, что до "пайк и шот" военное дело можно, не особо погрешив против истины, свести к "постоянному изобретению велосипеда". Также видно, что часть описательных штампов, с "закрывающими небо стрелами" и "криком, разрывающим небеса", не только на Русь попала.

milites - "воины", но в ту эпоху, насколько понимаю, чаще "настоящие воины"/рыцари. "Вои".
insidiabantur - если не путаю, не узко "устраивать засаду", а "выжидать удобного случая для нападения" в самом широком смысле. "И засады тоже, но не только засады". Понимаю, что не Цицерон, но изящнее определения не придумал.

Previous post Next post
Up