Генафонд літвінаў-беларусаў
Прадмова (рэд.):
Для тых кто маралізуя - як настаўнік дзецям, кажа, а навошта гэта, быццам ня ведае каму і для чаго патрэбна славянскасць і трыяда.
Калі б усё было так проста! З тымі, хто знішчыў ВКЛ і літвінаў. І знішчаюць народ да гэтага часу. Гэта ня зусім смешна. Тычыцца гэта не толькі расейцаў.
Праблема не ў тым, - хто якой сумесі. Імпэрыя, нацыя, нацыянальнасьць і народ, - не адно і тое ж. Нацыя і народ могуць буть неаднастайныя. Няма "чыстых" народаў. Праблема ў шавінізме, імпэрскасьці і дамаганнях Расеі. Літвіны-Беларусы гістарычна еўрапейскі народ са сваім менталітэтам. Расія, гэта кажучы прасцей Азія ... , больш за тое, з імперскімі амбіцыямі.
__________________________________________________________________________
Арцём ДЗЯНІКІН. «Аналітычная газета «Секретные исследования», 20 мая 2011
Даследаванні расійскіх і беларускіх навукоўцаў паказалі, што беларусы і рускія - зусім розныя генетычна і антрапалагічна этнасы. І найблізкай раднёй беларусам з'яўляюцца зусім не рускія і ўкраінцы, а мазуры і лужыцкія сербы.
Шматлікія расійскія палітыкі і палітолагі паўтараюць савецкі міф пра тое, што нібы "беларусы і рускія - амаль адзін і той жа народ", і на гэтай падставе яны лічаць неабходным уваходжанне Беларусі ў склад Расіі. Аднак адмыслоўцы выдатна ведаюць, што ў беларусаў і рускіх - рознае этнічнае паходжанне, розная антрапалогія, розныя мовы, розны ўклад жыцця, розныя традыцыі, розная рэлігія (у беларусаў - уніяцкая і каталіцкая), розныя нацыянальныя характары. А праведзеныя ў апошні час даследавання генетыкаў Расіі і Беларусі паказалі, што ў народаў і зусім розныя гены.
ПРА РУСКІ ГЕНАФОНД
Кім з'яўляюцца этнічна рускія? Гэта пытанне паставіла нядаўна Акадэмія Навук Расіі - і атрымала выразны адказ (падрабязней пра гэта мы распавядалі ў нашай публікацыі "Твар рускай нацыянальнасці", №15, 2006). Расійскі часопіс "Улада" (дадатак да выдання "Коммерсантъ") апублікаваў артыкул Дар'і Лаане і Сяргея Петухова "Твар рускай нацыянальнасці" (№ 38, 26 верасня 2005 г., стар. 54-60), у якой паведамляецца: "Расійскія навукоўцы завяршылі і рыхтуюць да публікацыі першае маштабнае даследаванне генафонду рускага народа. Апублікаванне вынікаў можа мець непрадказальныя наступствы для Расіі і сусветнага парадку". (Яшчэ адзін аповяд пра гэтыя даследаванні ў часопісе "NEWSWEEK", 2005, № 27 (57).)
Распавядалася, што ў 2000 годзе Расійскі фонд фундаментальных даследаванняў вылучыў грант навукоўцам з лабараторыі папуляцыйнай генетыкі чалавека Медыка-генетычнага цэнтра Расійскай акадэміі медыцынскіх навук. Навукоўцы ўпершыню ў гісторыі Расіі змаглі на некалькі гадоў цалкам засяродзіцца на вывучэнні генафонду рускага народа. Малекулярна-генетычныя вынікі першага ў Расіі даследавання генафонду тытульнай нацыянальнасці рыхтуюцца да публікацыі ў выглядзе манаграфіі "Рускі генафонд".
Часопіс "Улада" прыводзіць некаторыя дадзеныя даследаванняў. Так, аказалася, што рускія - гэта ніякія не "ўсходнія славяне", а фіны. Так, па Y-храмасоме генетычная адлегласць паміж рускімі і фінамі Фінляндыі складае ўсяго 30 умоўных адзінак (блізкае сваяцтва). А генетычная адлегласць паміж рускім чалавекам і так званымі фіна-вугорскімі народнасцямі (марыйцамі, вепсамі, мардвой і інш.), якія пражываюць на тэрыторыі РФ, роўна 2-3 адзінкам. Прасцей кажучы, генетычна яны ІДЭНТЫЧНЫЯ.
Вынікі аналізу мітахандрыальнай ДНК паказалі, што яшчэ адна найблізкая радня рускіх, акрамя фінаў Фінляндыі, - гэта татары: рускія ад татараў знаходзяцца на той жа генетычнай адлегласці ў 30 умоўных адзінак, якія адлучаюць іх ад фінаў.
Аналіз генафонду беларусаў паказаў, што яны вельмі далёкія генетычна ад рускіх і фактычна ідэнтычныя паўночна-усходнім палякам - гэта значыць мазурам Мазовы. Гэта значыць, вывучэнне генафонду толькі пацвердзіла гістарычныя рэаліі: беларусы - гэта заходнія балты (з некаторай прымешкай славянскай крыві), а рускія - гэта фіны.
Кіраўнік даследавання Е.В.Баланоўская паказвае, што прыйшлося "разгледзець дадзеныя шматлікіх сістэм - антрапалогіі (саматалогіі, дерматоглифики, аданталогіі), класічнай генетыкі (групы крыві, вавёркі крыві), тысяч прозвішчаў, дадзеныя па розных сістэмах ДНК маркераў (аўтасомных, Y-храмасомы, митохондриальной ДНК).
...Мы сабралі разам два велізарных масіваыінфармацыі пра рускі народ, назапашаныя за шматлікія дзесяцігоддзі антрапалогіяй і генетыкай. Мы правялі два новых даследаванні - ДНК і прозвішчаў. І прыдумалі спосаб, як параўнаць гэтыя чатыры гэтак розных сістэмы прыкмет - антрапалогіі, класічнай генетыкі, малекулярнай генетыкі, прозвішчаў. Мы будавалі кампутарныя геногеаграфічныя карты для кожнай прыкметы. Напрыклад, для антрапалогіі - карту росту барады; для класічнай генетыкі - карты сустракаемасці генаў груп крыві; для малекулярнай генетыкі - карту гена ўстойлівасці да Сніду; для прозвішчаў - карту сустракаемасці Івановых ва ўсіх частках рускага арэала. Чатыры гэтак розных сістэмы, і ў кожнай - шмат прыкмет. Для кожнага створана карта. А затым атрымалі "абагульненыя" карты для кожнай сістэмы прыкмет. І пасля гэтага ўпершыню маглі параўнаць усе дадзеныя пра рускі генафонд".
Яна таксама адзначыла: "Наша "адкрыццё" ў тым, што зусім розныя навукі і прыкметы - антрапалогія, генетыка, прозвішчы - цалкам згодны адзін з адным і, дапаўняючы адзін аднаго, малююць агульны партрэт рускага генафонду. Прычым рускі генафонд тут, да шчасця, не самотны. Яшчэ да вывучэння рускага генафонду мы зрабілі аналагічны накід партрэта генафонду народаў Усходняй Еўропы, уключаючы ў яго і народы "блізкага замежжа" (ад Чорнага мора да Балтыкі), і Каўказа, і Прыуралля. І выявілі зноў аднагалоснасць сведак! Хоць партрэт генафонду народаў Усходняй Еўропы апынуўся зусім іншым - хвалі генафонду вынікалі ва Ўсходняй Еўропе не па восі "поўнач-поўдзень", як у рускім генафондзе, а па восі "захад-усход". Таму і для рускага генафонду - займальнага велізарную частку Ўсходняй Еўропы - мы чакалі ўбачыць усё тую ж усходнееўрапейскую заканамернасць. Але няма! Рускі генафонд выявіў свой уласны будынак, злучанае з яго ўласнай гісторыяй. Аднак усе генафонды ў роўнай ступені важныя і цікавыя. Для нас рускі генафонд важны не сам па сабе. Гэта надзвычай складаны, але выдатна цікавы мадэльны аб'ект для папуляцыйных генетыкаў, якімі мы і з'яўляемся. Для нас рускі генафонд - гэта генафонд з рускім абліччам і ў рускіх адзеннях. Для нас важна разглядзець у ім агульныя рысы генафондаў, знайсці інструменты іх вывучэння".
КАНЕЦ МІФА ПРА "ЎСХОДНІХ СЛАВЯН"
Вынікі даследаванняў сапраўды шакіравалі багата каго ў Расіі - бо рускія апынуліся генетычна і антрапалагічна - фінамі, а не славянамі. Каб супакоіць абураных і нязгодных суграмадзян (галоўным чынам, ідэолагаў, гісторыкаў і публіцыстаў), Е.В.Баланоўская растлумачвае, што трэба не займацца міфамі, а ўспомніць пра тое, што раней гэтыя тэрыторыі і былі спрадвечна фінскімі:
"Тэрмін "спрадвечны" рускі арэал мы заўсёды бяром у двукоссі, памятаючы, што гісторыя даславянскага насельніцтвы на гэтай тэрыторыі на парадак даўжэй славянскага. Генетычная памяць праймае ўсе пласты генафонду, усе напластаванні, якія прыйшлі ад розных насельнікаў Усходняй Еўропы. Таму аналізуючы "спрадвечны" арэал, мы ніколі не гаворым пра "спрадвечна" рускі генафонд, пра "спрадвечна" рускія гены. Аўтары лічаць, што іх проста няма. Ёсць генафонд, які раскінуўся ў гэтым арэале і што ўвабраў у сябе (як і ўсе іншыя генафонды) гены шматлікіх папуляцый, якія пакінулі падчас шматлікіх тысячагоддзяў свой генетычны след. І любая прывязка гена да народа няслушная - гэта розныя сістэмы каардынат. Прыналежнасць да народа вызначаецца самасвядомасцю чалавека. Генафонд вызначаецца канцэнтрацыяй генаў у гістарычна вызначаным арэале. Таму, кажучы "Рускі генафонд", мы маем на ўвазе ўсе гены, сабраныя ходам гісторыі ў "спрадвечным" рускім арэале і захаваныя ў ім".
Так, можна пагадзіцца, што "Прыналежнасць да народа вызначаецца самасвядомасцю чалавека". І калі фінскія народнасці Расіі сябе лічаць рускімі - гэта іх поўнае права. Але праблема зусім не ў гэтым, а ў тым, што дыпламатычна Е.В.Баланоўская пакідае па-за абмеркаваннем тое, што канцэпцыя пра "адно паходжанне ўсходніх славян рускіх, украінцаў і беларусаў" - выкрыты міф. Ніякіх "усходніх славян" няма, бо яны "славяне" толькі з-за славянамоўя. А па генах і антрапалогіі рускія - гэта чыстыя фіны (хай і славянамоўныя праваслаўныя). На картах даследаванняў уплыў рускага генафонду яшчэ адчувальны ў Віцебскай і Магілёўскай абласцях, але далей у Цэнтральнай і Заходняй Беларусі (гістарычнай Літве літвінаў) яго ВУЖУ НЯМА, там генетычна самы блізкі сусед - Мазовія Польшчы.
Гэта ставіць тоўстую кропку ў выдуманай царызмам хлусні пра "адзінае паходжанне беларусаў і рускіх". Як аказалася, гэта генетычна і антрапалагічна два зусім розных этнасы - і нават розныя этнічныя групы, бо беларусы - індаеўрапейцы, а рускія - не.
УСТОЙЛІВАСЦЬ ГЕНАФОНДУ
Як прызнаецца Е.В.Баланоўская, найболей усяго расійскіх навукоўцаў здзівіла ЎСТОЙЛІВАСЦЬ генафонду: яны чакалі ўбачыць у Цэнтральнай Расіі змешванне мясцовых фінаў з цюркамі і славянамі. Аднак ні славянскага, ні цюркскага важкага ўплыву яны не выявілі.
На мой погляд, у гэтым няма нічога дзіўнага. Пры суадносінах насельніцтва ў рамках 80% мясцовага этнаса і 20% мігрантаў - за некалькі пакаленняў з-за шлюбаў з мясцовай большасцю прышлыя этнасы раствараюцца ў ім, як цукар у гарачай вадзе, губляючы і мову, і прозвішчы, і гены, і культуру, і менталітэт. Гэта значыць - ЦАЛКАМ знікаюць, і ў іх нашчадках ужо не знайсці слядоў зыходных не мясцовых рыс. Так, напрыклад, у нашчадкаў арапа Пушкіна не выяўляюцца сёння ніякімі даследаваннямі прыкметы эфіёпскіх генаў - яны цалкам зніклі.
У Цэнтральнай Расіі (гістарычнай Масковіі) гэта ўстойлівасць выявіла сябе ў тым, што ўсё сельскае насельніцтва (70-80% ад агульнага да другой паловы ХХ стагоддзі) з'яўлялася генетычна фінамі (мокша, мардва, эрзя, мурама, мешчара і інш.). Гэта абсалютная большасць насельніцтва ў сабе і растварала ўсіх прышлых (у якіх максімум толькі дваранскія не мясцовыя прозвішчы заставаліся). У Літве-Беларусі аналагічна на працягу ўсёй гісторыі літвіны-беларусы складалі каля 80% насельніцтвы і папросту на працягу некалькіх пакаленняў этнічна і генетычна "пераварвалі" ўсіх мігрантаў (акрамя габрэяў, якія супрацівіліся гэтаму растварэнню).
Тыповы прыклад: сям'я рускага афіцэра з двума дзецьмі прыязджае ў 1946 году ў Беларусь, у 1960-е двое дзяцей з верагоднасцю ў 80% павінны скласці шлюб з беларусамі, а іх дзеці (напаўрускія-напаўбеларусы) з верагоднасцю ў 80% сапраўды так складуць шлюб з беларусамі, даўшы нашчадства, якое ўжо на тры чвэрці будзе этнічна беларусамі. Такім шляхам за некалькі пакаленняў прыезджыя цалкам раствараюцца ў этнасе беларусаў і пры шлюбах губляюць свае прозвішчы, знаходзячы беларускія. Аналагічна і ў Цэнтральнай Расіі. Расійскіх навукоўцаў здзівіла гэта УСТОЙЛІВАСЦЬ спрадвечных этнасаў, але, як бачна, нічога дзіўнага ў ёй няма.
Гэта ўстойлівасць даказвае, што Беларусь (гістарычная Літва) і Цэнтральная Расія (гістарычная Масковія) на працягу шматлікіх стагоддзяў з'яўляліся і застаюцца, вобразна кажучы, МАШЫНАМІ па засваенні мігрантаў у свае этнасы. Дзе захоўваецца іх першапачатковае ўтрыманне: славяна-балцкае ў Беларусі і фінскае ў Цэнтральнай Расіі.
Называць "падобнымі па ступені братэрства" гэтыя МАШЫНЫ абсалютна розны па ўтрыманні ўзнаўлення генафонду - проста недарэчна.
БЕЛАРУСКІ ГЕНАФОНД
Дапаўняюць карціну і сучасныя даследаванні беларускіх навукоўцаў, якія вывучалі антрапалогію беларусаў. Яна - заходне-балцкая, а не фінская, як у рускіх. Адсылаю чытачоў, напрыклад, да найцікавай працы Віктара Вераса "Ў вытокаў гістарычнай праўды", дзе паказана, што антрапалагічна сучасныя беларусы - гэта яцвягі (спрадвечныя жыхары ўсёй Заходняй і Цэнтральнай Беларусі).
Пытанне, такім чынам, можна паставіць рэтраспектыўна і генетычна ў такім плане: народ заходніх балтаў яцвягаў з'яўляецца, маўляў, "братам" мардоўскага народа мокша - гэта спрадвечнае насельніцтва Маскоўскай вобласці (Масква: Moks мокша + Va фінск. "вада").
Гэта паказвае на поўны абсурд, асабліва калі мы адцягнемся ад міфічных як бы "падобных" назваў "беларусы" і "рускія". Бо ў беларусаў генафонд і антрапалогія яцвягаў (шырэй - сумесь заходніх балтаў і славян), а ў рускіх - генафонд і антрапалогія фінаў (шырэй - сумесь фінаў і славян).
У 2005 годзе (гэта значыць адначасова з завяршэннем прац расійскіх навукоўцаў па рускім генафондзе) і ў Беларусі былі апублікаваны вынікі аналагічных даследаванняў. Выдавецтва "Тэхналогія" апублікавала кнігу А. Мікуліча "Беларусы ў генетычнай прасторы. Антрапалогія этнаса" (Мікуліч А.І. Беларусы ў генетычнай прасторы: Антрапалогія этнасу. - Мн.: Тэхналогія, 2005.). Вось урыўкі з удалай, на мой погляд, рэцэнзіі З.Санько да гэтай кнігі (у маім перакладзе на рускую мову):
"Як справядліва адзначыў ва ўступе да кнігі ўкраінскі антраполаг С.П.Сегеда, падобных выданняў у беларускай антрапалагічнай літаратуры яшчэ не было. Манаграфія падводзіць вынікі больш за трыццацігадовым экспедыцыйным даследаванням, праведзеным вядомым антропагенетыкам Аляксеем Мікулічам у Рэспубліцы Беларусі і на сумежных тэрыторыях краін-суседзяў - Расійскай Федэрацыі, Рэспубліцы Летува, Украіны. Аб'ектам іх было першым чынам сельскае насельніцтва як носьбіт найболей характэрных генетычных і канстытуцыйных асаблівасцяў папуляцый. Вывучэннем было абхоплена каля 120 абраных груп. Яны фармаваліся з прадстаўнікоў, якія маюць продкаў мясцовага паходжання да 4-5 калены. Даследаванне генафонду карэнных мясцовых папуляцый паказала цэласнасць беларускага этнаса, яго гамеастаз у часе і прасторы, а таксама відавочнасць геногеографічнага кампанента ў этнічнай гісторыі.
На карце генетычнай аддаленасці ад сярэдніх па чысціні беларускіх чашчынь генаў у насельніцтве Ўсходняй Еўропы, створанай на аснове значэнняў ДНК-маркераў, ясна бачная асаблівасць генафонду беларусаў, да якіх прылягаюць карэнныя жыхары Пскоўшчыны, Наўгародшчыны, Смаленшчыны, Браншчыны, Віленскага краю і Ўкраінскага Палесся. Кампактны арэал беларускага генафонду на гэтай карце ў агульных рысах адпавядае сферы рассялення беларусаў у гістарычнай рэтраспектыве. Аўтар зважае на відавочнасць шматвектарнай дывергенцыі гэтага арэала, якая паказвае далейшыя кірункі міграцыі. Вядома, што "еўрапеізацыя" расійскага насельніцтва спынілася пад татара-мангольскім нашэсцем. Вывучэнне генафонду беларусаў практычна не паказала прысутнасці ў ім прымет мангольскай расы. Гэта пацвярджае гістарычныя сведчанні пра тое, што Беларусь не ведала татара-мангольскай няволі. Цікава таксама адзначыць і наступнае: што агульная тэндэнцыя зменлівасці ў межах беларускага арэала мае мерыдианальны кірунак, у той час як для расійскага арэала яе кірунак перпендыкулярн -шыротны.
Кожны з трох усходне-славянскіх этнасаў, паводле антрапалагічных дадзеных, па-свойму унікальны. Яны фармаваліся ў рознай геаграфічнай прасторы, на адмысловых субстрактных праасновах. Змешчаная ў кнізе графічная інтэрпрэтацыя абагульненых характарыстак іх генафондаў дазваляе выразна ўбачыць ступень падабенства і адрозненні. "Этнічныя аблокі" беларусаў і ўкраінцаў даволі кампактныя і на прыкладзенай дыяграме часткова перакрываюцца. Расійскае ж "воблака" вельмі размытае, і толькі малаважная яго дзель перакрываецца з першымі дзвюма. У той час як украінскае "этнічнае воблака" наогул не мяжуе з фіна-вугорскімі, а беларускае толькі дакранаецца іх - цэнтр "этнічнага воблака" расійскіх папуляцый знаходзіцца ў адным кластары з фіна-вугорскімі, а не славянскімі этнасамі.
Аляксей Мікуліч аргументавана аспрэчвае меркаванні маскоўскіх калегаў пра тое, што ядро расійскага генафонду здаўна знаходзіцца на паўночным захадзе расійскага этнічнага арэала (Пскоўшчына, Наўгородшчына) з прыцягненнем часткі земляў, якія сёння знаходзяцца ў складзе Рэспублікі Беларусь. Ён адзначае, што да беларусаў Прыдзвіння генетычна вельмі блізкія карэнныя жыхары Пскоўскай і Наўгародскай, як і Смаленскай абласцей (і гэтаму факту ёсць гістарычнае тлумачэнне - гэта этнічна тэрыторыя крывічаў). Але гэта зусім не дае нагоды выключаць іх з беларускага этнічнага арэала.
Супастаўленне дадзеных геннай геаграфіі з матэрыяламі археолагаў дае вельмі цікавыя вынікі. Геаграфічная структура сучаснага беларускага генафонду багата ў чым адпавядае старажытным археалагічным культурам. ...Гэта важны аргумент на карысць генетычнай бесперапыннасці пакаленняў. Аналіз антропагенетычнага і генадэмаграфічнага матэрыялу прыводзіць аўтара да высноў пра глыбокую старажытнасць беларускага этнаса. Сучасная карціна беларускага генафонду сфармавалася як шляхам доўгачасовага прыстасавання ў выніку натуральнага адбору, так і падчас этнічнай кансалідацыі.
Карыстаючыся "генетычным календаром", аўтар усталяваў, што папуляцыі карэнных жыхароў Беларусі вядуць свой радавод бесперапынна не меней як 130-140 пакаленняў, гэта азначае - самае позняе з сярэдзіны 2-га тысячагоддзі да н.э. На думку аўтара, паходжанне асаблівасцей мовы, матэрыяльнай і духоўнай культуры, існаванне на працягу шматлікіх стагоддзяў сваёй дзяржавы - Вялікага княства Літоўскага, перавага эміграцыйных працэсаў над іміграцыйнымі - садзейнічалі кансалідацыі і фармаванню этнічнага ўтрымання беларусаў".
БЕЛАРУСКІ ЭТНАС
"Падчас фармаванні і развіцці беларускі народ прайшоў стадыі ад аб'яднання племянных звязаў праз народнасць да нацыі, шматлікія стадыі сацыяльнай структуры грамадства", - піша Энцыклапедыя "Беларусь", Менск, 1995, стар. 517. "У 13-16 стагоддзях сфармаваўся беларускі этнас" (стар. 107).
Гэта значыць, ён сфармаваўся яшчэ да агрэсій цароў Івана Грознага і Аляксея Міхайлавіча - і таму ўжо тыя спробы маскалёў звярнуць заходняга суседа ў "свой этнас" былі чыстым гвалтам. А да часу расійскай акупацыі ВКЛ 1795 гады гэта быў даўно які склаўся этнас са сваёй шматвяковай гісторыяй нацыянальнай дзяржаўнасці. Бо ў Рэчы паспалітыя ВКЛ валодала ўсімі дзяржаўнымі атрыбутамі: сваёй уладай (канцлеры ВКЛ, ніводнага жамойта - амаль усе беларусы, некалькі палякаў), сваім нацыянальным беларускім войскам, сваімі законамі краіны (Статуты ВКЛ - на мове беларусаў, дагэтуль не перакладзены на мову жамойтаў і аўкштотаў), сваёй нацыянальнай валютай (гэта беларускі талер, які чаканіўся некалькі стагоддзяў аж да 1794 года, калі беларускі талер у апошні раз адчаканіў Гарадзенскі манетны двор) і г.д.
Пры гэтым, кажучы сёння пра беларускі этнас, трэба перш-найперш зразумець, пра што наогул ідзе гаворка. Беларусы (як этнас з такой назвай) з'явіліся толькі ў 1840 году, калі былі пераназваны царызмам з літвінаў у "белоруссцев" пасля паўстання 1830-1831 гг. Пасля паўстання 1863-1864 гг., калі літвіны выступалі ўжо "беларусамі", генерал-губернатар Мураўёў забараніў і само прыдуманае ідэолагамі царызму і Таемнай Канцылярыяй "Беларусь", увядучы замест яго "Заходне-рускі край". Таму тэрмін "Беларусь" і "беларусы" - вельмі ўмоўны, гэта спараджэнне царызму, ім і забароненае. І, напрыклад, літвінамі ці тутэйшымі (мясцовымі) сябе працягвалі называць усе сяляне Менскай вобласці нават напачатку 1950-х гадоў, паводле апытанняў этнографаў.
Да 1840 году рушыў услед цэлы шэраг рэпрэсій царызму супраць захопленага народа, які асмеліўся ў другі раз паўстаць. Была знішчана ўказам цара Ўніяцкая царква ў Беларусі, забаронена набажэнства на беларускай мове і кнігавыдаўніцтва, скасавана дзеянне Статуту ВКЛ (дзейнічалага, дарэчы, толькі ў Беларусі, не ў Жамойціі - цяпер Рэспубліка Летува), забаронена само слова "Літва". Хоць раней Пушкін менавіта пра беларусаў пісаў у сваіх вершах з нагоды паўстанні 1830-1831 гг. "Нагаворшчыкам Расіі": "З кім быць Літве - адвечная спрэчка славян".
Энцыклапедыя "Беларусь" (стар. 529): "Працэсы кансалідацыі беларускай народнасці ў беларускую Нацыю пачаліся ў 16 - пачатку 17 стагоддзя, актывізаваліся ў 19 стагоддзі і дасягнулі найвышэйшага ўздыму ў 1910-20 гадах".
Гэта значыць, з пункту гледжання навукі, кажучы пра беларусаў і рускіх, мы маем справу ўжо не з народамі і этнасамі, а з НАЦЫЯМІ суседзяў. Гэта зусім іншая катэгорыя, дзе ўжо недарэчныя думкі пра "зліццё народаў" нібы пад падставай іх нейкай "этнічнай агульнасці". НАЦЫІ ніколі не могуць зліцца адзін з адным, бо па вызначэнні не здольныя да гэтага.
Апошнюю кропку ў гэтым пытанні паставілі даследаванні генафонду: для беларусаў рускія апынуліся генетычна і антрапалагічна зусім не роднасным народам, а вельмі выдаленым. А вось адзіныя роднасныя па крыві народы для беларусаў - гэта палякі Паўночнай Польшчы (мазуры) і лужыцкія сербы цяперашняй Нямеччыны. І гісторыя стварэння ВКЛ гэта цалкам пацвярджае.
Велізарны "забыты" пласт гісторыі славян і балтаў складаецца ў тым, што ў Палабскай Русі і Памор'е народы ратаваліся ад нямецкай экспансіі, усё далей сыходзячы на ўсход, ваявалі разам славяне і заходнія балты супраць немцаў, перамагалі - як 15 чэрвеня 1243 гады каля Рэйзенскага возера пад кіраўніцтвам паморскага князя Святаполка, ваяводы караля прусаў Міндоўга. У выніку ўсё памкнуліся пад каронай бацькі Міндоўга прускага караля Рінгольда, як піша Вялікая Хроніка Польская - і сышлі на ўсход, там стварыўшы ВКЛ. А сын Рінгольда Міндоўг, кароль Прусіі, спрабаваў яе шматкроць адваяваць з тэрыторыі цяперашняй Беларусі і нават адваяваў на час, караўшы смерцю там усіх калабарацыяністаў. Але акупанты ўсё адно адолелі.
Гэта летапісная гісторыя паказвае, што славянскі лад і культурны ўплыў ішлі ў ВКЛ гістарычна пры яго стварэнні зусім не з боку далёкага Кіева ці тым больш яшчэ не існавалай фінскай Масквы, а з'яўляліся велізарным цывілізацыйным уплывам з боку славян Палабскай Русі і Памор'я (абарадзіты, люцічы-лютвіны, русіны выспы Русін-Рюген і Старогорада (цяпер Ольденбург), лужычан Лужыцкай Сербіі і інш., паморскіх заходніх балтаў, сярод якіх галоўнымі былі паруссы (прусы), а таксама мазуры Мазовы). Ясна, што этнасы цяпер Заходняй і Цэнтральнай Беларусі, а тады - яцвягі і дайнова як братам здалечы далі тут усім ім месца для хованкі ад нямецкай экспансіі, як Зямля Запаветная. Што і стварыла ВКЛ як краіну якія мігравалі народаў Цэнтральнай Еўропы.
Яны прынеслі сюды не толькі свае прозвішчы на "-іч", якія прынцыпова не маглі паўстаць у мовах палякаў, украінцаў і рускіх (і не існавалі ў Полацкай Дзяржаве), прынеслі таксама і свой еўрапейскі менталітэт і славяна-балцкую тэхналагічную мадэрнізацыю. Юры Брэзан, пісьменнік этнаса лужыцкіх сербаў, лаўрэат дзвюх Дзяржаўных прэмій ГДР, у кнізе "Абранае" (М., Вясёлка, 1987) сваіх персанажаў лужычан называе менавіта "беларускімі" імёнамі Якуб (Якуб Кушк) ці Ян (Ян Сербин) і г.д. Але "ці беларускія гэта імёны і прозвішчы? Кім лічыць Якуба Коласа і Янку Купалу? Ці гэта ўсёткі імёны гістарычныя і першапачатковыя для лужычан? Дакладней, лужыцкіх сербаў.
Відавочна, што беларуская мова і сам этнас - спароджаны мовай і этнасам Палабскіх і Паморскіх славян і балтаў - і не маюць у сваіх асновах стаўлення да мовы і этнасам Кіева і Масквы. А старажытныя культурныя вытокі беларусаў трэба шукаць у лужыцкіх сербаў. Сур'ёзных даследаванняў у гэтым кірунку не было, хоць менавіта тут поўнае падабенства і поўнае этнічнае супадзенне ў дэталях, а не нешта "аддалена падобнае" з іншымі суседзямі.
Звяртаю на гэту ўвагу з той прычыны, што ў Расіі існуе іншая і абсалютна нічым не абгрунтаваная версія этнакультурнага паходжання беларусаў (да таго ж, цяпер аспрэчаная генетыкай як ілжывая). Маўляў, беларусы - гэта ўсходнія славяне, якія першапачаткова пражывалі на тэрыторыі Дняпра (і адтуль жа, маўляў, "выйшлі" рускія). Гэта канцэпцыя дазваляла царызму прадставіць беларусаў як "малодшы" і "першапачаткова роднасны" рускім этнас, а яго фактычную непадобнасць з рускімі царызм тлумачыў, як вынік "паланізацыі". Насамрэч мы бачым, што беларусы ў сваім этнічным і культурным утрыманні не гэтулькі падобныя на палякаў, колькі на мазураў і лужыцкіх сербаў і іншых славян і заходніх балтаў Палабья. Што і не дзіўна, бо беларусы паўсталі зусім не на "выспе ўсходніх славян" - "Славянскім Трыкутніку", як гэта недарэчна малююць расійскія гісторыкі, а былі адкрыты для наймагутнага ўплыву з боку Палабья - якое (зірніце на карту) у шмат разоў геаграфічна бліжэй да Цэнтральнай і Заходняй Беларусі, чым вельмі ад яе замружаныя Кіеў і Масква.
Крынца → «Аналитическая газета «Секретные исследования» .
Па тэме:
Літвіны-беларусы найстаражытны народ на Еўрапейскім кантыненце
Гістарычная саманазва беларусаў была літвіны - Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою?
Аналіз гістарычнай дакладнасці афіцыйнай назвы Літоўскай Рэспублікі
История формирования беларускай народности - Балтский субстрат в формировании беларуской народности
"Крывавы патоп" у якім агрэсарам супраць дзяржавы Вялікага Княства Літоўска была Расея
Миф о триедином русском народе, состоявшем из великороссов, малороссов и белоруссов
Никакой «древнерусской народности» как общего корня русских, беларусов и украинцев не существовало
15 мифов российской истории
Этого нет в учебниках истории России. Россия - тюрьма народов
Беларусы - древнейшие жители Европейского континента
Беларусы - славяна-балты
Беларусь: погружение в бездну
Аўтар-складальнік ©Časłaŭ List
Назад → Гiсторыя Беларусi Расология