Новая зямля: словы, не зафіксаваныя ў ТСБМ

[spooky12]

Рымскія лічбы азначаюць нумар главы, арабскія - нумар паэтычнага радка. Націск у словах адсутнічае, у гэтым радзяць прыклады з паэтычнага тэксту. Словы і выняткі з паэмы прыводзяцца афіцыйным правапісам паводле Збору твораў-1974 (гл. скарачэньні

Comments

[miram]

Абэржа -- пар. PL oberża (ад фр. auberge, італ. albergo [z niem. Herberge, 'gospoda'] -- Брыкнэр

[spooky12]

Залаб не прыслоўе, хоць з тэксту паэмы можна зрабіць такую выснову. У тэксьце, відаць, дзеля вэрсыфікацынай стройнасьці паэтычнага радка адбылося ўсячэньне прыназоўніка "за залаб" на проста "залаб".

Залаб - не лоб, як вы за лоб чалавека пацягаеце? Залаб - гэта валасы каля лба (Шатэрнік), чуб (Арашонкава-Чабатар).

P.S. З "дравянінай", відаць, ваша праўда, і я гэтак думаў, але паглядзеўшы значэньне ў Арашонкавай-Чабатар саступіў на карысьць "аўтарытэтнага" выданьня. Выправіў "вухара" і "дарэктара, дзякуй вялікі.

[miram]

Шатэрнік, с. 103, ня тое кажа:

ЗАлаб, зАлабкі, прс. -- за волосы около лба (брать). Схваціў залаб ды давай цягаць. Тузаюцца залабкі. В. Старына.

Па-польску, дарэчы, ёсьць załeb у блізкім ці тоесным значэньні са шматвекавой традыцыяй.

[spooky12]

Выходзіць, што ў даведніку "Чалавек" крыху падправілі значэньне слова:
* залаб м., залабкі мн. памянш. 'валасы каля лба' - Чэрв. (Шатэрнік),

[miram]

Так, дэфініцыя неахайная.

[spooky12]

Удакладніў, што "брусок" ёсьць у ТСБМ у падобным значэньні, тое ж з "уломкам" Да "дравяніны" дадаў знач. драўніны як такой. Для "залаба" падаў дэфініцыю з Шатэрніка, для "карашчупа" -- зь ЯСт. Лапку пакінуў як ёсьць, бо ў нашым выпадку гаворка ідзецца менавіта пра яловыя, хвойныя, а ня "пышныя" галіны.

Памаду пакінуў, бо далей ў паэме сустракаем "напамадзіўшы" без двухкосься + "памада" ёсьць у Арашонкавай-Чабатар. "Плястры голы" пакінуў без "у выразе", каб было ясна, што такое "голы". Выправіў "рандэлек". Побач з дэфініцыямі слоў "смыкаць" і "карашчуп" падаў спасылку на вашыя грунтоўныя допісы. Знач. слова "сцісла" перапісана з Арашонкавай-Чабатар, няхай застанецца.

Далібог, калі б не абмежаваньне паводле памеру, я б зьмясьціў і вашыя этымалягічныя заўвагі, але, на жаль, LJ не дазваляе.

Пытаньне з "спонкамі" пакуль адкрытае.

[vital_stan]

"расплата з натурай" - відаць, гэта: "5. Тавары, прадукты як плацежны сродак замест грошай. Разлічвацца натурай."

[spooky12]

Пачытайце паэму :)

[vital_stan]

У школе чытаў, так і думаў, што мог нешта забыць :) Перачытаю.

[spooky12]

Паглядзеце разьдзел "Дарэктар".

Хатні настаўнік (Яська) выдаўся "мяркоўным" і Міхалавы дзеці пачалі загаворваць яго аповедамі пра панскі зьвярынец, пад канец вельмі моцна напужаўшы хлопца:

"Страхоў такіх тут наказалі, / Што ў Яські коленкі дрыжалі, / І нізавошта па вячэры / Не смеў ён выйсці вон за дзверы;"

Дарэктар гэтак пералякаўся, што той не наважыўся нават выйсьці з хаты і "расплаціцца з натурай". Урэшце, ён зьвярнуўся да хлопцаў, каб выйшлі зь ім на двор і папільнавалі :)

"А перад тым, як спаць лажыцца, / Ён мусіў к хлопцам паддабрыцца, / І хлопцы цёмнаю парою / Ішлі на двор з ім грамадою / І там стаялі, не йшлі ў хату, / Пакуль з натурай меў расплату."